You are currently viewing شعب فوق‌العاده در دادگاه‌های کامبوج

پیشینه

شعب فوق­العاده در دادگاه­‌های کامبوج، دادگاه­‌های ویژه‌­ای هستند که از طریق سازمان ملل کمک‌­های بین‌­المللی دریافت می‌­کنند. این شعب به طور غیر رسمی به نام­‌های دادگاه خمر­های سرخ و یا دادگاه کامبوج شناخته می‌­شوند.

در 17 آوریل 1975 خمرهای سرخ در کامبوج قدرت را در دست گرفتند و در تاریخ 7 ژانویه 1979 سرنگون شدند. آماری که در دست است حاکی از آن است که در طول 3 سال و 8 ماه و 20 روز، حداقل یک میلیون و هفتصد هزار نفر در نتیجه‌­­­ی گرسنگی، شکنجه، اعدام و کار اجباری کشته شدند. پایان دوران حکمرانی خمرهای سرخ با یک جنگ داخلی همراه شد که نهایتا در سال 1998 با از بین رفتن ساختار نظامی و سیاسی خمرهای سرخ، خاتمه یافت.

در سال 1997 دولت کامبوج از سازمان ملل برای تاسیس دادگاه­‌هایی برای رسیدگی به جرایم رهبران عالی خمرهای سرخ درخواست کمک کرد. در سال 2001 مجمع ملی کامبوج قانونی را به تصویب رساند که به موجب آن دادگاهی برای رسیدگی به جرایم شدید ارتکاب یافته در دوران خمرهای سرخ (1979-1975) تاسیس شد. این دادگاه، شعب فوق­‌العاده دادگاه‌­های کامبوج برای رسیدگی به جرایم ارتکاب یافته در دوران حکومت دموکراتیک کامپوچی (یا به اختصار شعب فوق­‌العاده) نام گرفته است. دولت کامبوج اصرار داشت که به خاطر مردم این کشور این رسیدگی­‌ها باید در کامبوج و توسط قضات و نیروهای قضایی کامبوج، به همراه برخی نیروهای خارجی، صورت گیرد.

دولت کامبوج به دلیل ضعف نظام قضایی، ماهیت بین‌­المللی جرایم و همچنین برای دریافت کمک جهت دستیابی به استانداردهای بین­‌المللی عدالت، از جامعه بین‌­المللی جهت مشارکت در این رسیدگی­‌ها دعوت به عمل آورد. نهایتا در ژوئن 2003، موافقتنامه­‌ای با سازمان ملل متحد در خصوص جزییات همکاری و مشارکت جامعه بین­‌المللی در شعب ویژه دادگاه‌­های کامبوج، حاصل شد. با وجود اینکه این شعب ویژه توسط سازمان ملل متحد و دولت کامبوج تاسیس شده‌­اند، اما از این دو مستقل هستند. ماهیتا این دادگاه، دادگاه داخلی کامبوج است که با مشارکت بین­‌المللی اداره می­‌شود و استانداردهای بین­‌المللی را اعمال می‌­نماید.

صلاحیت شعب فوق­العاده کامبوج

ماده 1 موافقتنامه میان سازمان ملل متحد و دولت سلطنتی کامبوج چنین بیان می­‌دارد:

“هدف از توافقنامه حاضر، تنظیم همکاری بین سازمان ملل متحد و دولت سلطنتی کامبوج است و این در جهت تمهید محاکمه سران ارشد حکومت کامپوچی و آنهایی است که در قبال جرایم و نقض جدی قانون کیفری کامبوج، عرف و حقوق بین­‌الملل بشردوستانه و کنوانسیون­‌های شناسایی شده توسط کامبوج، بیشترین مسئولیت را داشته­‌اند؛ جرایمی که در فاصله 17 آوریل 1975 تا 6 ژانویه 1979 ارتکاب یافته­­‌اند”.

مطابق این ماده صلاحیت زمانی شعب فوق‌­العاده مربوط به سال‌های حکومت خمرهای سرخ تحت عنوان حکومت دموکراتیک کامپوچی است و صلاحیت شخصی نیز محدود است به سران ارشد حکومت دموکراتیک کامپوجی و افردی که نسبت به نقض­‌های شدید حقوق داخلی و بین­‌المللی بیشترین مسئولیت را داشته­‌اند.

صلاحیت ذاتی یا موضوعی دادگاه مطابق ماده 9 این موافقتنامه چنین بیان شده است:

شعب فوق‌­العاده کامبوج صلاحیت رسیدگی به این جنایت را دارد؛ مطابق تعریف کنوانسیون منع و مجازات جرم نسل­­‌کشی مصوب 1948، جرم جنایت علیه بشریت مطابق تعریف اساسنامه رم 1998 و موارد نقض شدید کنوانسیون­‌های ژنو 1949 و دیگر جرایمی که در فصل دوم قانون مربوط به تاسیس شعب فوق­‌العاده مصوب 10 اوت 2001، تعریف شده است.

ماده 3 قانون تاسیس شعب فوق‌­العاده مواردی از قانون مجازات کامبوج، مصوب 1956، را نیز وارد صلاحیت موضوعی شعب ویژه دانسته است. این موارد شامل قتل عمدی ( مواد 501، 503، 504، 506، 507 و 508)، شکنجه (ماده 500) و آزار و اذیت مذهبی (مواد 209 و 210) است. ماده 7 همین قانون نیز صلاحیت این شعب برای رسیدگی به تخریب اموال فرهنگی در جریان مخاصمه مسلحانه را مطابق با کنوانسیون لاهه 1954 برای حمایت از امول فرهنگی در مخاصمات مسلحانه، مشروط بر آنکه در فاصله زمانی ذکر شده ارتکاب یافته باشد، پذیرفته است.

پرونده­ های رسیدگی شده:

هرچند در زمان تاسیس این شعب ویژه، رهبر خمرهای سرخ ژنرال پل پت، که متهم اصلی جرایم ارتکاب یافته در سالهای 1975 تا 1979بوده است، از دنیا رفته بود، اما این شعب به جرایم ارتکاب یافته توسط سایر سران حکومت دموکراتیک کامپوچی رسیدگی کردند:

پرونده اول:

پرونده شماره1، نخستین پرونده مطرح شده در دادگاه بود که متهم این پرونده، کینگ گوک یی با نام مستعار داچ بود. وی رئیس مرکز امنیتی S-21 خمرهای سرخ در پنوم پن (پایتخت کامبوج) بود.

متهم در تاریخ 18 اوت 2008 تحت تعقیب کیفری قرار گرفت و کیفرخواست وی صادر شد. بعد از رسیدگی اولیه در 17 و 18 فوریه 2008، بخش اصلی محاکمه در 30 مارس 2009 آغاز شد. سرانجام در تاریخ 26 ژوئیه 2010 دادگاه وی را به خاطر ارتکاب جرایم علیه بشریت و نقض شدید کنوانسیون‌های ژنو 1949 به 35 سال حبس محکوم کرد. متهم و دادستان از این حکم تجدیدنظرخواهی کردند و شعبه عالی دادگاه با ذکر این امر که دادگاه بدوی در ارزیابی شدت جرایم ارتکاب یافته توسط متهم و همچنین کیفیات مشدده دچار خطا شده است، مجازات وی به حبس ابد تغییر داد.

پرونده دوم:

متهمان پرونده دوم نون چی، رهبر پیشین مجلس ملی دموکراتیک و قائم مقام دبیری حزب کمونیست کامپوچی، و خیو سامفان، رئیس دولت سابق دموکراتیک کامپوچی، بودند. این متهمان به دلیل ارتکاب جرایم علیه بشریت و نقض شدید کنوانسیون­‌های ژنو 1949 مورد تعقیب کیفری قرار گرفتند و رسیدگی مقدماتی در ژوئن 2011 آغاز شد. نخستین محاکمه در 21 نوامبر 2011 صورت گرفت و سرانجام 7 اوت سال 2014 منجر به صدور حکم شد و هر دوی متمهان به حبس ابد محکوم شدند.

 

منبع

وبسایت رسمی شعب فوق­العاده در دادگاه­های کامبوج

www.eccc.gov.kh/en

دیدگاهتان را بنویسید