You are currently viewing شعب فوق‌العاده در دادگاه‌های کامبوج

پیشینه

شعب فوق­العاده در دادگاه­‌های کامبوج، دادگاه­‌های ویژه‌­ای هستند که از طریق سازمان ملل کمک‌­های بین‌­المللی دریافت می‌­کنند. این شعب به طور غیر رسمی به نام­‌های دادگاه خمر­های سرخ و یا دادگاه کامبوج شناخته می‌­شوند.

در ۱۷ آوریل ۱۹۷۵ خمرهای سرخ در کامبوج قدرت را در دست گرفتند و در تاریخ ۷ ژانویه ۱۹۷۹ سرنگون شدند. آماری که در دست است حاکی از آن است که در طول ۳ سال و ۸ ماه و ۲۰ روز، حداقل یک میلیون و هفتصد هزار نفر در نتیجه‌­­­ی گرسنگی، شکنجه، اعدام و کار اجباری کشته شدند. پایان دوران حکمرانی خمرهای سرخ با یک جنگ داخلی همراه شد که نهایتا در سال ۱۹۹۸ با از بین رفتن ساختار نظامی و سیاسی خمرهای سرخ، خاتمه یافت.

در سال ۱۹۹۷ دولت کامبوج از سازمان ملل برای تاسیس دادگاه­‌هایی برای رسیدگی به جرایم رهبران عالی خمرهای سرخ درخواست کمک کرد. در سال ۲۰۰۱ مجمع ملی کامبوج قانونی را به تصویب رساند که به موجب آن دادگاهی برای رسیدگی به جرایم شدید ارتکاب یافته در دوران خمرهای سرخ (۱۹۷۹-۱۹۷۵) تاسیس شد. این دادگاه، شعب فوق­‌العاده دادگاه‌­های کامبوج برای رسیدگی به جرایم ارتکاب یافته در دوران حکومت دموکراتیک کامپوچی (یا به اختصار شعب فوق­‌العاده) نام گرفته است. دولت کامبوج اصرار داشت که به خاطر مردم این کشور این رسیدگی­‌ها باید در کامبوج و توسط قضات و نیروهای قضایی کامبوج، به همراه برخی نیروهای خارجی، صورت گیرد.

دولت کامبوج به دلیل ضعف نظام قضایی، ماهیت بین‌­المللی جرایم و همچنین برای دریافت کمک جهت دستیابی به استانداردهای بین­‌المللی عدالت، از جامعه بین‌­المللی جهت مشارکت در این رسیدگی­‌ها دعوت به عمل آورد. نهایتا در ژوئن ۲۰۰۳، موافقتنامه­‌ای با سازمان ملل متحد در خصوص جزییات همکاری و مشارکت جامعه بین­‌المللی در شعب ویژه دادگاه‌­های کامبوج، حاصل شد. با وجود اینکه این شعب ویژه توسط سازمان ملل متحد و دولت کامبوج تاسیس شده‌­اند، اما از این دو مستقل هستند. ماهیتا این دادگاه، دادگاه داخلی کامبوج است که با مشارکت بین­‌المللی اداره می­‌شود و استانداردهای بین­‌المللی را اعمال می‌­نماید.

صلاحیت شعب فوق­العاده کامبوج

ماده ۱ موافقتنامه میان سازمان ملل متحد و دولت سلطنتی کامبوج چنین بیان می­‌دارد:

“هدف از توافقنامه حاضر، تنظیم همکاری بین سازمان ملل متحد و دولت سلطنتی کامبوج است و این در جهت تمهید محاکمه سران ارشد حکومت کامپوچی و آنهایی است که در قبال جرایم و نقض جدی قانون کیفری کامبوج، عرف و حقوق بین­‌الملل بشردوستانه و کنوانسیون­‌های شناسایی شده توسط کامبوج، بیشترین مسئولیت را داشته­‌اند؛ جرایمی که در فاصله ۱۷ آوریل ۱۹۷۵ تا ۶ ژانویه ۱۹۷۹ ارتکاب یافته­­‌اند”.

مطابق این ماده صلاحیت زمانی شعب فوق‌­العاده مربوط به سال‌های حکومت خمرهای سرخ تحت عنوان حکومت دموکراتیک کامپوچی است و صلاحیت شخصی نیز محدود است به سران ارشد حکومت دموکراتیک کامپوجی و افردی که نسبت به نقض­‌های شدید حقوق داخلی و بین­‌المللی بیشترین مسئولیت را داشته­‌اند.

صلاحیت ذاتی یا موضوعی دادگاه مطابق ماده ۹ این موافقتنامه چنین بیان شده است:

شعب فوق‌­العاده کامبوج صلاحیت رسیدگی به این جنایت را دارد؛ مطابق تعریف کنوانسیون منع و مجازات جرم نسل­­‌کشی مصوب ۱۹۴۸، جرم جنایت علیه بشریت مطابق تعریف اساسنامه رم ۱۹۹۸ و موارد نقض شدید کنوانسیون­‌های ژنو ۱۹۴۹ و دیگر جرایمی که در فصل دوم قانون مربوط به تاسیس شعب فوق­‌العاده مصوب ۱۰ اوت ۲۰۰۱، تعریف شده است.

ماده ۳ قانون تاسیس شعب فوق‌­العاده مواردی از قانون مجازات کامبوج، مصوب ۱۹۵۶، را نیز وارد صلاحیت موضوعی شعب ویژه دانسته است. این موارد شامل قتل عمدی ( مواد ۵۰۱، ۵۰۳، ۵۰۴، ۵۰۶، ۵۰۷ و ۵۰۸)، شکنجه (ماده ۵۰۰) و آزار و اذیت مذهبی (مواد ۲۰۹ و ۲۱۰) است. ماده ۷ همین قانون نیز صلاحیت این شعب برای رسیدگی به تخریب اموال فرهنگی در جریان مخاصمه مسلحانه را مطابق با کنوانسیون لاهه ۱۹۵۴ برای حمایت از امول فرهنگی در مخاصمات مسلحانه، مشروط بر آنکه در فاصله زمانی ذکر شده ارتکاب یافته باشد، پذیرفته است.

پرونده­ های رسیدگی شده:

هرچند در زمان تاسیس این شعب ویژه، رهبر خمرهای سرخ ژنرال پل پت، که متهم اصلی جرایم ارتکاب یافته در سالهای ۱۹۷۵ تا ۱۹۷۹بوده است، از دنیا رفته بود، اما این شعب به جرایم ارتکاب یافته توسط سایر سران حکومت دموکراتیک کامپوچی رسیدگی کردند:

پرونده اول:

پرونده شماره۱، نخستین پرونده مطرح شده در دادگاه بود که متهم این پرونده، کینگ گوک یی با نام مستعار داچ بود. وی رئیس مرکز امنیتی S-21 خمرهای سرخ در پنوم پن (پایتخت کامبوج) بود.

متهم در تاریخ ۱۸ اوت ۲۰۰۸ تحت تعقیب کیفری قرار گرفت و کیفرخواست وی صادر شد. بعد از رسیدگی اولیه در ۱۷ و ۱۸ فوریه ۲۰۰۸، بخش اصلی محاکمه در ۳۰ مارس ۲۰۰۹ آغاز شد. سرانجام در تاریخ ۲۶ ژوئیه ۲۰۱۰ دادگاه وی را به خاطر ارتکاب جرایم علیه بشریت و نقض شدید کنوانسیون‌های ژنو ۱۹۴۹ به ۳۵ سال حبس محکوم کرد. متهم و دادستان از این حکم تجدیدنظرخواهی کردند و شعبه عالی دادگاه با ذکر این امر که دادگاه بدوی در ارزیابی شدت جرایم ارتکاب یافته توسط متهم و همچنین کیفیات مشدده دچار خطا شده است، مجازات وی به حبس ابد تغییر داد.

پرونده دوم:

متهمان پرونده دوم نون چی، رهبر پیشین مجلس ملی دموکراتیک و قائم مقام دبیری حزب کمونیست کامپوچی، و خیو سامفان، رئیس دولت سابق دموکراتیک کامپوچی، بودند. این متهمان به دلیل ارتکاب جرایم علیه بشریت و نقض شدید کنوانسیون­‌های ژنو ۱۹۴۹ مورد تعقیب کیفری قرار گرفتند و رسیدگی مقدماتی در ژوئن ۲۰۱۱ آغاز شد. نخستین محاکمه در ۲۱ نوامبر ۲۰۱۱ صورت گرفت و سرانجام ۷ اوت سال ۲۰۱۴ منجر به صدور حکم شد و هر دوی متمهان به حبس ابد محکوم شدند.

 

منبع

وبسایت رسمی شعب فوق­العاده در دادگاه­های کامبوج

www.eccc.gov.kh/en

دیدگاهتان را بنویسید