سی و چهار سال پیش در چنین روزی (7 تیر 1366) نیروی هوایی عراق با به کار گیری بمب های شیمیایی به چهار نقطه پر ازدحام شهر سردشت حمله کرد. در این حمله در اثنای جنگ ایران و عراق قریب 110 نفر از شهروندان غیرنظامی جان باختند و بیش از 8000 تن دیگر در فضای آلوده به گازهای سمی مجروح و مسموم شدند. با وجودی که قوانین و مقررات حاکم بر مخاصمات مسلحانه به طرف های درگیر اجازه نمی دهد که به مناطق مسکونی تعرض کنند و آنان را از حمله به غیرنظامیان منع می کند، سران دولت عراق با پشتیبانی کشورهای اروپایی و آمریکایی که به نوعی با فروش جنگ افزارهای شیمیایی خود بانی این فاجعه بودند، توانستند از تعقیب و مجازات به اتهام این جنایت بین المللی مصون بمانند.
بروز حوادثی نظیر حلبچه و سردشت سرانجام جامعه بین المللی را بر آن داشت تا با امضای نمایندگان 165 کشور عضو سازمان ملل متحد مهم ترین معاهده بین المللی منع تولید، انباشت و استفاده از سلاح های کشتار جمعی و جنگ افزارهای شیمیایی را در تاریخ 13 ژانویه 1993 میلادی در پاریس و نیویورک به تصویب رساند. این معاهده از تاریخ 29 آوریل 1997 میلادی لازم الاجرا گردید. نهاد ناظر بر اجرای این سند بین المللی سازمان منع سلاح های شیمیایی است که یک نهاد بین دولتی است که در سال 1997 ایجاد شد و مقر آن در شهر لاهه کشور هلند است.
با پیشنهاد و پیگیری نهاد مردمی «انجمن حمایت از مصدومین شیمیایی سردشت» روز 8 تیر سالروز حمله شیمیایی به سردشت، روز مبارزه با سلاح های شیمیایی و میکروبی نام گذاری شده است. همه ساله مردم سردشت با حضور در بنای یادبود مدفن شهدای این فاجعه دردناک، یاد و خاطره عزیزان خود را گرامی می دارند.
انجمن ایرانی حقوق بین المللی کیفری با بزرگداشت چنین روزی و پشتیبانی از مساعی جامعه بین المللی در ارتقای آرمان های حقوق بشری، همواره امیدوار است که تداوم همبستگی ملی و بین المللی بتواند نقطه پایانی بر وقوع چنین جنایاتی در آینده گذارد.
دکتر محمدعلی اردبیلی
استاد دانشگاه شهید بهشتی و رییس انجمن ایرانی حقوق بین الملل کیفری
